تعبیر شهید آوینی از جمهوری اسلامی

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، انقلاب اسلامی و شکل‌گیری شیوه جدیدی از حکومت سیاسی به نام «جمهوری اسلامی» سؤالات زیادی را در اذهان قرار داده است که تاکنون هم زوایای زیادی از آن مغفول مانده.

در ادامه تعبیر سید شهیدان اهل قلم، سیدمرتضی آوینی را از این موضوع می‌خوانید.

شما در حال مطالعه بخش‌هایی از این کتاب هستید

جمهوری اسلامی یک تعبیر جدید در جهان سیاست

«جمهوری اسلامی» باوجود آنکه از چهل و چند سال پیش به این سو حکومت پاکستان خود را به آن منتسب می‌دارد، بدون تردید تعبیری کاملاً بدیع و بی سابقه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خواهم گفت که «جمهوری اسلامی» همچون ثمره سیاسی انقلاب اسلامی ایران، مفهومی نیست که از انضمام این دو جزء جمهوریت و اسلامیت حاصل آمده باشد و بنابراین، با تحقق در رابطه این دو جزء با یکدیگر نیز قابل شناخت نیست. به عبارت روشن‌تر، «اسلامیت» در جهان امروز همچون صورتی از یک نظام حکومتی، تعریف ناشده و موهوم است، حال آنکه «جمهوریت» چنین نیست.

تجربه‌های سیاسی دنیای جدید، علی‌الخصوص در این سه قرن اخیر، تماماً در جهت و تبیین چگونگی حضور مردم در حکومت‌ها بوده است و بنابراین ، در ترکیب «جمهوری اسلامی»، صفت اسلامیت نمی‌تواند به تبیین و تعریف بیشتر معنای این ترکیب مددی برساند و... خواه نا خواه آنچه در عمل پیش خواهد آمد و ضعیتی غیر مشخص چون حکومت پاکستان خواهد داشت که یکی از بدترین انواع دموکراسی است. گذشته از آنکه «جمهوریت» همان «دموکراسی» نیست و بنابراین، آنان که قصد دارند با استفاده از این تعابیر بیان مقصود کنند، بهتر است نخست در حدود این تعابیر و نسبت آنها با یکدیگر بحث کنند.

«جمهوری اسلامی» تعبیری نیست که از انضمام این دو جزء جمهوریت و اسلامیت حاصل آمده باشد و چنین دریافتی از همان آغاز بر یک اشتباه غیر قابل جبران بنا شده است. «جمهوری اسلامی» تعبیری است که بنیانگذار آن برای «حکومت اسلامی آن سان که دنیای امروز استطاعت قبول آن را دارد» ابداع کرده است و تعبیر جمهوری اسلامی اگر چه حد و رسم این نظام را تبیین می‌کند، اما در عین حال از اظهار ماهیت و حقیقت آن عاجز است. ذهن انسان امروز به مجرد مواجهه با تعبیر «جمهوریت» متوجه پارلمانتاریسم و انواع دموکراسی می‌شود و اما در مواجهه با تعبیر «اسلامیت» هیچ مصداق روشن و یا تعریف معینی نمی‌یابد، چرا که اسلام، به مثابه یک نظام حکومتی، بر هیچ تجربه تاریخی از دنیای جدید استوار نیست. تجربه تاریخی صدر از اول نیز صورتی مدون ندارد و در نسبت با انواع نظام‌های حکومتی در دنیای جدید تعریف نشده است.

دموکراسی به مثابه عبارتی موهوم

بگذریم از آنکه اگر  حقیقتش را بخواهیم، تعبیر «دموکراسی» نیز کاملاً موهوم است و اگر در مواجهه با این تعبیر برای عقل متعارف پرسشی پیش نمی‌آید به آن علت است که بشر امروز مسیر فرهنگ غرب است و اسیر در نظام پیچیده فراگیری که به او اجازه نمی‌دهد بیرون از اعتبارات ذهنی و کاملاً انتزاعی دنیای جدید بیندیشد. برای مثال فقط به ذکر بخشی از مقدمه کتاب «مدل‌های دموکراسی» نوشته دیوید هلد بسنده می‌کنم:

دموکراسی به معنی نوعی از حکومت است که در آن به خلاف حکومت‌های مونارشی و اشرافی، مردم حکومت می‌کنند. «حکومت به وسیله مردم» شاید مفهومی عاری از ابهام به نظر آید، اما ظواهر همیشه گمراه کننده‌اند و تاریخ اندیشه دموکراسی پیچیده و حاکی از دریافت‌های متضاد است. عرصه‌های عدم توافق بسیار گسترده است و در واقع هر یک از اجزاء عبارت فوق، دشواری‌های مربوط به تعریف را به همراه دارد. واژه‌های «حکومت» ، «حکومت به وسیله مردم» به چه معناست؟ اگر از ابهامات موجود در واژه «مردم» آغاز کنیم:

چه کسانی را باید «مردم» قلمداد کرد؟
چه نوع مشارکتی برای آنها در نظر گرفته شده است؟
شرایط مفروض برای هدایت به مشارکت کدامند؟
آیا انگیزه ها و ضد انگیزه ها ، یا هزینه ها و منافع مشارکت می تواند برابر باشد ؟

مرجع قدرت در جای دیگر است

دنیای جدید از هر لحاظ به مرجع و مقتدای خویش تمدن آتن می‌نگرد و در حیطه سیاست نیز نظریات سیاسی دنیای جدید با رجوع به دموکراسی آتنی صورت می‌پذیرد. لیبرال دموکراسی و مارکسیسم، دو صورت متفاوت از حکومت مردم هستند که البته هنوز هم این دو سه قرن تجربه تاریخی نتوانسته است کمکی به تبیین  و تعیین مفهوم «مردم» بکند.

و اما موجد انقلاب اسلامی چیست و مرجع آن برای تشکیل حکومت کدام است؟ اگر علل موجد انقلاب اسلامی ایران هیچ یک از عللی نیست که انسان این روزگار را به تحرکات سیاسی و ایجاد انقلاب کشانده است ، آیا می‌توان انتظار داشت که ثمره پیروزی انقلاب اسلامی یکی از حکومت‌های شناخته شده دنیای جدید باشد؟ آیا این انتظار توقعی معقول است که ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای تشکیل حکومت به دولت شهر آتن در قرن پنجم قبل از میلاد بنگریم؟

حکومت اسلامی نه استبدای است و نه مطلقه، بلکه مشروطه است

مسلم است که مرجع ما برای تشکیل حکومت نمی‌توانست هیچ یک از تجربیات تاریخی بشر، جز حکومت مدینه در صدر تاریخ هجری باشد، چرا که موجد انقلاب اسلامی نیز، از لحاظ نظری، نظریه ولایت فقیه بود که بنیانگذار جمهوری اسلامی آن را در کتاب «ولایت فقیه» طرح و تفسیر کرده است. پس هنگامی که نه در علل نظری ایجاد و نه در مرجعیت تاریخی، فی ما بین انقلاب اسلامی و انقلاب‌های دیگری که در نیای جدید رخ داده است اشتراکی وجود ندارد، به طریق اولی نمی‌توان انتظار داشت که این اشتراک در نظام حکومتی بر خاسته از انقلاب اسلامی پیدا شود.

همان طور که گفتم ، وجه تمایز و تفاوت نظام‌های دموکراتیک را از غیر آن نباید در وجود پارلمان و یا تکثر قوای سه گانه پیدا کرد. پارلمان و نهادهای دیگر وسایطی هستند در خدمت عقل مشترک عمومی واعمال ارده همگانی، و اگر نه نفس قانون چیزی نیست که در غرب و در روزگار جدید ابداع شده باشد و زمینه وجود مجالس شورا و نهادهای مجزای اجرایی و قضایی در همه اعصار تاریخ بشری وجود داشته است.

در کتاب «ولایت فقیه» نیز حضرت امام خمینی (ره) بعد از بیان ضرورت تشکیل حکومت اسلامی، آنگاه که به تبیین وجوه تمایز این نظام از دیگر حکومت‌ها می‌پردازد، با صراحت بر همین امر تأکید می‌ورزند: «حکومت اسلامی هیچیک از انواع طرز حکومت‌های موجود نیست... حکومت اسلامی نه استبدای است و نه مطلقه، بلکه مشروطه است.»

حقیقت جمهوری اسلامی نه تنها در دنیای جدید یعنی در دنیایی که از رنسانس به این سو و با نفی دین و دینداری تعین و تشخص می‌یابد بلکه در دنیای قدیم نیز جز در حکومت مدینه سال‌های اول تا دهم هجرت فرصتی برای ظهور نیافته است. سنت دنیای قدیم اگر چه با رویکرد به ادیان اساطیری، شرک آمیز و یا وحیانی تحقق یافته، اما باز هم این تجربه تاریخی که حقیقت دین در صورتی از یک نظام حکومتی ظاهر شود انجام نگرفته است. شریعت صورت متنزل حقیقت دین است و تصور حکومت دینی بر این تصور مقدماتی مبتنی است که تشریعی دین حائز شمولیتی است که حیطه سیاست را نیز شامل شود... و این عین واقعیت است.

معنای «عینیت سیاست و دیانت»

«عینیت سیاست و دیانت» به این معناست که تحقق دین ضرورتاً با تحقق نظام حکومتی خاصی که ثمره آن است ملازم است. چگونه است که این حکم فی المثل درباره صورت عبادی دین کاملاً بدیهی است و کسی توقع نمی‌برد که دینی را بپذیرد اما به فرایض عبادی ملازم با این قبول گردن نگذارد ، اما درباره صورت سیاسی دین این حکم همین قدر بدیهی به نظر نمی‌آید؟ چرا چنین است؟

پایان پیام/ ت 45

منبع: فارس

کلیدواژه: شهید آوینی جمهوری اسلامی ایران ولایت فقیه انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی حکومت اسلامی تجربه تاریخی تشکیل حکومت نظام حکومتی دنیای جدید حکومت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۱۰۲۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فعالیت در زمینه گام دوم انقلاب؛ توقعی به جا از تهران تایمز است

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم چهل‌وپنجمین سالگرد روزنامه تهران تایمز عصر امروز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت برگزار شد.

حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، محمدمهدی رحمتی مدیر گروه رسانه‌ای مهر، خانواده‌های مرحوم رضا مقدسی، زنده یاد عرفان پرویز و جمعی از مدیران دوره‌های گذشته این روزنامه در این مراسم حضور داشتند.

محمد صرفی سردبیر روزنامه تهران تایمز در ابتدای این مراسم گفت: سخت‌ترین کار برای اهالی قلم سخنرانی است. در ابتدای سخن یاد و خاطره تمام کسانی که در تهران تایمز زحمت کشیدند؛ مرحوم عرفان پرویز و رضا مقدسی را گرامی می‌دارم امیدوارم خداوند روح این عزیزان را شاد کند.

وی افزود: بسیار خوشحالم که در سالگرد انتشار روزنامه تهران تایمز و ورود آن به ۴۶ سالگی هستیم. دوستان و همکاران تحریریه اگرچه کوچک اما پر از همت در این سال‌ها تلاش‌های زیادی کردند و اگر تهران تایمز امروز افتخاراتی دارد مرقون زحمات گذشتگان است.

صرفی گفت: همه می‌دانند که انتشار یک روزنامه در طول ۴۵ سال در هرجای دنیا سخت است و اگر این روزنامه انگلیسی باشد سختی کار مضاعف می‌شود. اگر امروز تهران تایمز صدای انقلاب و جمهوری اسلامی است مدیون این زحمت است. برای همه آرزوی موفقیت دارم امیدوارم تهران تایمز بهتر از این باشد.

وی در پایان افزود: در این چندسال حجت‌الاسلام قمی و سازمان تبلیغات اسلامی حمایت‌های معنوی و مادی زیادی از ما داشتند که امیدوارم مستدام باشد و با کمک این خانواده و تحریریه کوچک اما چابک به وظایف خود عمل کنیم.

فعالیت در زمینه گام دوم توقع ما از تهران تایمز است

حجت‌الاسلام محمد قمی در ادامه این مراسم با تبریک سالروز تولد تهران تایمز تبریک گفت: تهران تایمز فریاد رسای مستضعفان است آنگونه که شهید بهشتی توصیف کرده بود. توقعات گام دوم انقلاب بابت خیز مجدد تهران تایمز توقع ناروایی نیست، بنابراین انتظار جهش و خیزشی مضاعف از جنس سال گذشته متناسب با تحولات و درخشش در سطح جهانی داریم و منتظر گام بعدی این روزنامه هستیم البته ما هم به عنوان خدمت گذار در کنار سایر دوستان حضور داریم.

سلطانی فر مدیر اسبق تهران تایمز نیز در این جلسه گفت: از روزهای اول سال ۶۵ که روزنامه در خیابان ایرانشهر بود، موشکی در کنارش اصابت کرد و تمام شیشه‌ها شکست و چند نفر از بچه‌ها زخمی شدند؛ در این زمان روزنامه چهار صفحه بود. بعد از این اتفاق در حال بازسازی بودیم اما ساختمان را از ما تحویل گرفتند. رفتیم پیش آقای رفیقدوست و گفتیم ساختمانی لازم داریم و توافق کردیم ساختمان را از دم قسط گرفتیم ساختمان تبیان هم در ابتدای این سال‌ها در اختیار روزنامه بود. در زمام تحویل نیز روزنامه جایگاهی پیدا کرده بود و به تعبیری به عنوان منبع موثق از ان یاد می‌شد.

وی افزود: همانطورر که می‌دانید روزنامه‌های انگلیسی در حوزه دیپلماسی جایگاه ویژه ای دارند.

در این بخش تندیس یادبودی از طرف همکاران تهران تایمز به سلطانی فر تقدیم شد.

تأثیر تهران‌تایمز بر نگاه بیرونی بسیار زیاد است

در ادامه سلیمی نمین یکی دیگر از مدیران ادوار گذشته تهران تایمز گفت: من تلاش زیادی در زمان مدیریت خودم کردم که بین روزنامه انگلیسی مان با داخل پیوند بزنم با این نگاه که می‌تواند بسیاری از آفات جامعه را برطرف کنند، خب برخی نگاه بیرونی و برخی دیگر نگاه درونی دارند که این سبب ایجاد آفاتی می‌شود.

وی افزود: عوامل مختلفی موجب شد از کار رسانه کناره گیری کرده و به پژوه بپردازم. در گذشته تهران تایمز بین سازمان فرهنگ و ارتباطات و روزنامه تهران تایمز دست به دست می‌شد اما امروز زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی است و خوشحالم که این روزنامه و خبرگزاری مهر به قدرت رسانه‌ای تبدیل شدند.

سلیمی گفت: تاثیری که تهران تایمز می‌تواند بر روی نگاه بیرونی داشته باشد و آن را تقویت کند بسیار زیاد است، امیدوارم بتوانیم با پیوندی که بین ابزار بیرونی و داخلی می زنیم بیش از پیش تاثیر گذار باشیم چراکه غیر از این نمی‌توانیم خود را یک فرد رسانه‌ای موفق بپنداریم.

در این بخش نیز تندیس یادبودی از طرف همکاران تهران تایمز به سلیمی تقدیم شد.

حفظ و فریاد حقانیت جمهوری اسلامی

پرویز اسماعیلی موسس خبرگزاری مهر در ادامه این مراسم گفت: اولین مدیر تهران تایمز شهید بهشتی است که پاکی خاصی برای ما دارد. این روزنامه تقریباً همزاد انقلاب است. شهید بهشتی انتظاری که داشتند حفظ و فریاد حقانیت جمهوری اسلامی توسط این روزنامه بود.

وی افزود: انعکاس این حقانیت نیازمند ابزاری است که در دوراندیشی این فقیه مبارز، فیلسوف ارزنده در علوم کلاسیک و روحیه ارتباطی بالای او از نظر تشکیلاتی مشخص می‌شود.

اسماعیلی گفت: تهران تایمز فراز و فرودهایی داشته و روزی پر مراجعه ترین رسانه و مرجع ترین رسانه بوده است.

تهران تایمز باتوجه به اینکه فضای فناورانه تغییر کرده و ابزار رسانه‌ای متعدد شدند با شناخت این تحولایت باید تغییر کند و هدف گذاری جدیدی داشته باشد تا جایگاهش تثبیت شود.

خبرگزاری مهر هم در سایه تهران تایمز و سپهر رسانه‌ای تشکیل شد و درخشید.

در این بخش نیز تندیس یادبودی به اسماعیلی داده شد.

در بخش دیگر این مراسم ویژه نامه اپلیکیشن انگلیسی_فارسی تهران تایمز با ۳ هزار کلمه لغات تخصصی در حوزه رسانه‌ای و حاکمیتی رونمایی شد.

اولین نشریه بعد از انقلاب اسلامی

در بخش بعدی حجت الاسلام صاحب فصول گفت: باید از پدر روزنامه نگاری انگلیسی عرفان پرویز یاد کنیم برای اینکه سختکوشی را یادآوری کنیم خوب است توشه‌ای از دوران فعالیت این بزگورار داشته باشیم.

وی افزود: تهران تایمز اولین نشریه بود که بعد از انقلاب اجازه نشر گرفت و به توصیه شهید بهشتی به رهنمودهای ایشان راهی پیدا کرد. مرحوم عرفان پرویز به اتفاق نادر طالب زاده حرفه، دانش و ارتباطات را زمینه پا گرفتن این روزنامه کردند و این روزنامه در ابتدای انقلاب با توصیه‌های شهید بهشتی نجات پیدا کرد و فریاد مستضعفان شد.

فصولی گفت: تهران تایمز در یک روز هم در دوران هشت ساله دفاع مقدس تعطیل نشده بود و اینها برگ افتخار عرفان پرویز بود. امیدواریم با این کانون گرم و صمیمی تهران تایمز و خبرگزاری مهر فریاد رسای مستضعفان بمانند.

در بخش دیگر این مراسم حسن لاسجردی با بیان خاطره‌ای از روزهای حضور خود به عنوان سردبیر روزنامه تهران تایمز گفت: روزنامه نگاری کار بسیار سختی است و مدیرانی که آرامش درون در ارتباط با نیروهای خود دارند موفق می‌شوند.

حفظ میراث تهران‌تایمز

ابوالفضل عمویی یکی دیگر از مدیران ادوار گذشته روزنامه تهران تایمز گفت: حضور و تعلق به مجموعه‌ای با ۴۵ سال سابقه اصالت بخش است و این سبب می‌شود تهران تایمز چارچوب داشته باشد.

وی افزود: سال ۸۹ تا ۹۲ به دعوت رضا مقدسی به تهران تایمز آمدم در دوره ما چند موضوع پیش آمد و به نظرم تهران تایمز جای مهمی است و امیدوارم میراث آن را حفظ بفرمائید.

مراد عنادی از دیگر مدیران سابق تهران تایمز نیز گفت: توصیه می‌کنم دوستان رسانه‌ای خود را از استرس دور کنند.

وی افزود: تهران تایمز از تریبون‌های اصلی سیاست خارجی است و به عنوان یک رسانه مکتوب باید معرف ایران هم باشد چراکه قدرت تیتر و محتوای تهران تایمز برای معرفی ایران مهم است.

محمد قادری در بخش دیگر این مراسم با اشاره به اینکه از شهریور ۹۶ تا ۹۹ در روزنامه در روزنامه تهران تایمز حضور داشته است گفت: مهمترین مسئله در فضای رسانه در کنار همه اتفاقات مهم این حوزه مدارا و دوستی بین همه اهالی رسانه است، این اتفاق اگر ادامه پیدا کند این سال‌ها بیشتر می‌شود. در دوره حضورم در این روزنامه چند اتفاق مهم از جمله ترور سردار سلیمانی و شهادت شهید محسن حججی و وقایع آبان ۹۸ رخ داد که مشخصاً اثرگذاری روزنامه را در ابعاد بین‌المللی حس کردم و این بازخوردها برایم دلگرم کننده بود.

هویت بخش جدی کار و زندگی را تشکیل می‌دهد

محمد مهدی رحمتی مدیرعامل گروه رسانه‌ای مهر در پایان این مراسم گفت: ما همه در جنبه‌های مختلف با سوال ما چه کسی هستیم مواجهیم امروز پاسخ‌های زیبایی به این سوال داده شد. امروز با بحران هویت مواجهیم در حالی که هویت بخش جدی کاری و زندگی افراد را تشکیل می‌دهد، این هویت با مرور تقویت می‌شود.

وی افزود: برخی از مسائل ظرفیت بزرگی دارند و نشان می‌دهند که یک جریان برای آینده‌اند، از اینکه نشان دادید عضو این خانواده‌اید تشکر می‌کنم.

کد خبر 6098668 فاطمه میرزا جعفری